My name is Marte and I’m the communications manager for “De Warmste Wijk”. There’s so much going on in the community, and for this blog I will give you a glimpse of what it’s like to live in De Warmste Wijk! This blog will not be about me. This blog will be about the people in the neighborhood and how they try to save energy every day. I’ll try to let as many of them get their say!
Na een geslaagde Energy Champions League mochten we onze wijkbewoners nog eens verwennen met de Warmste After Work. We konden zelfs heel wat actieve, energieke wijkbewoners in de bloemetjes zetten!
En omdat beelden véél meer zeggen dan woorden... laten we je graag meegenieten van de sfeer in de Warmste Wijk!
In onze blogpost van februari lieten we jullie al kennismaken met de energie-audits die in de Warmste Wijk gebeuren. We konden al meer dan 100 gezinnen blij maken met een audit, en velen van hen gingen met de aanbevelingen aan de slag.
We focussen in de Warmste Wijk niet alleen op structurele ingrepen. De grootste besparing op de energiefactuur en de
CO2 uitstoot is immers de energie die je niet verbruikt. Vandaar dat we in de wijk ook energiescans aanbieden, waarbij we focussen op het gedrag. Na de scan krijgen de bewoners een verslag waarin een heleboel tips zijn opgenomen om energie te besparen. Tijdens een scan bekijkt de adviseur ook waar er met heel weinig middelen toch een besparing gerealiseerd kan worden. De adviseur laat ook een energiebesparingskit achter naargelang de situatie in de woning (bijvoorbeeld een led-lamp, tochtstrips of een douchetimer). We laten ook telkens een Wijze(r) Energie achter, een superhandige wijzer met een heleboel tips rond energiebesparing.
Om te zien hoeveel energie je bespaart hebben we een superhandig toestel dat we koppelen aan een handige monitoringstool, zodat de bewoners hun verbruik en de besparing kunnen opvolgen en in handige schemaatjes kunnen bekijken.
Ook Myriame en haar gezin lieten een energiescan uitvoeren. We gingen enkele maanden later eens langs om te zien hoe zij intussen met de tips aan de slag zijn gegaan. Vooral de douchetimer en de Wijze(r) Energie vallen hier in de smaak: "Kinderen kunnen er zelf mee aan de slag: het douche- en tandenpoetsmomentje 's avonds wordt er hier stukken leuker door!"
Middenin de Warmste Wijk, op de hoek van het Koningin Elisabethplein met de Koningin Elisabethlaan, draaien de wasmachines van het wassalon op het ritme van het leven in de wijk. Deze week vormen ze het decor voor een speciaal kunstproject: tekenaar en theatermaker Tom Clement onderzoekt het leven dat zich ontvouwt binnen de wereld van het wassalon. Hij tekent, schildert, voert gesprekken en let op de was van de bezoeker die even thuis iets moet gaan halen. Elke nieuwe tekening krijgt een plaats aan de muur van het wassalon, zodat je een tentoonstelling ziet groeien, die op het einde van de week feestelijk wordt geopend.
Natuurlijk was ook het Warmste Wijkteam van de partij. Op woensdagnamiddag vatte Hanne post in het wassalon, gewapend met informatie rond energie besparen en duurzaam renoveren. Bezoekers konden bij haar niet alleen terecht voor info en advies, maar ook voor een warme glimlach en een fijn gesprek. Heel wat buurtbewoners, maar ook toevallige passanten, leerden zo de Warmste Wijk weer beter kennen!
Hanne bracht een waaier aan bruikbare tips mee naar het wassalon. Wist je dat, door op een zo laag mogelijke temperatuur te wassen, je 20 EUR per jaar kan besparen? Per dertig graden heb je immers een meerverbruik van 0,6 kWh. Ook door je was in de zomermaanden op te hangen in plaats van de droogkast te gebruiken bespaar je energie én geld. Je bespaart er bijna 60 EUR mee! En een tip voor het wassalon zelf: door te wassen met regenwater, bespaar je maar liefst 54 liter per dag! Reken maar uit, met al die wasmachines in het wassalon...
Maar hoe weten buurtbewoners nu of hun inspanningen om energie te besparen iets opbrengen? Met de energiemeter die ze via de Warmste Wijk gratis kunnen krijgen! De meter helpt buurtbewoners om hun verbruik op te volgen: elektriciteit, gas en water, maar ook bijvoorbeeld pellets, zonnepanelen, regenwater, stookolie, brandhout en zelfs autokilometers. Ze kunnen zich ook registreren via EnergieID en in de groep van de Warmste Wijk al dan niet anoniem hun energieverbruik vergelijken met dat van de buren.
De buren die hun meters al geïnstalleerd hebben, vullen trouw hun gegevens in en hebben inmiddels een mooi beeld over hun energieverbruik. Hopelijk zijn er tijdens het Wassalon-evenement nog veel meer buren overtuigd geraakt!
Het Warmste Wijkteam overtuigde al heel wat mensen om een gratis energie-audit van de woning te laten doen. Maar wat houdt dat nu eigenlijk in? We mochten deze maand eens meekijken tijdens een energie-audit.
Woensdagnamiddag, 16 uur. Stipt op tijd belt Jenne, energiedeskundige van de MilieuAdviesWinkel aan. “Goeiemiddag, ik kom voor de energie-audit!” Jenne valt meteen met de deur in huis, en gaat aan de slag. Er moet dan ook heel wat bekeken worden. Het huis wordt van top tot teen – of van dak tot kelder, beter gezegd – en van buiten tot binnen doorgelicht.
Het hellend dak werd recent langs de buitenzijde geïsoleerd en is beter geïsoleerd dan de minimumeis. Ook de isolatie van de dakuitbouw in het achterste dakvlak krijgt een goed rapport, net als het nieuw geplaatste dakvlakraam.
De aanwezigheid van isolatie in het plat dak van de achterbouw is niet gekend. Jenne stelt voor om, bij renovatiewerken het dak zeker te controleren en zo mogelijk langs de buitenzijde te isoleren. Eventueel kan het dak verder worden afgewerkt met een groendak. Dan moet ook de stabiliteit van de structuur nagekeken worden.
Geen van de dakvlakken is zuidgericht, maar ook bij een oost- en westoriëntatie kan het rendement van fotovoltaïsche panelen tot 85% bedragen. Jenne vindt het dus zeker het overwegen waard, om het huishoudelijk elektriciteitsverbruik terug te dringen door zelf energie op te wekken. Hij is echter duidelijk: de installatie van PV-panelen is de kers op de taart, eerst moeten de gebouwschil en de technieken in de woning aangepakt en geoptimaliseerd worden.
De buitenmuren zijn vermoedelijk voorzien van een spouw. Jenne raadt aan die te laten controleren door een aannemer. Als de spouw proper is en voldoende breed, kan ze mogelijk worden na-geïsoleerd. De ingreep is beperkt en de investeringskost klein. De gevel wordt ook best behandeld met een hydrofuge om het buitenspouwblad te beschermen tegen neerslag. Dat zorgt ervoor dat het buitenspouwblad waterafstotend wordt, waardoor het risico op vochtproblemen veel kleiner wordt.
De vloer is niet geïsoleerd, en Jenne erkent dat na-isolatie van een vloer op volle grond niet eenvoudig is zonder de nodige breekwerken. Het kan eventueel wel enkel plaatselijk, bijvoorbeeld bij de renovatie of uitbreiding van de achterbouw. Vloerisolatie rendeert uiteraard als energiebesparing, maar ook in comfort. Ook de vloer en de trap boven de kelderruimte worden best geïsoleerd. Dit kan met vormvaste isolatieplaten. Ook de deur naar de kelder kan isolatie gebruiken, en wordt best meteen ook luchtdicht gemaakt. Zo worden hinderlijke koudestromen en warmteverlies vanuit de kelder uitgesloten.
Het buitenschrijnwerk – de ramen en deuren – werd recent vernieuwd, is in goede staat en voldoet met de drievoudige beglazing ruimschoots aan de geldende normering. Eventueel is het nog mogelijk om het raam in de achtergevel te vervangen door een hoog performant schuifraam. In dat geval is het belangrijk dat ventilatieroosters op het raam voorzien worden, zodat de leefruimte steeds voorzien wordt van verse toevoerlucht. Ook de isolatie en luchtdichtheid van de rolluikkast moet worden nagekeken. Dat is dikwijls een zwak punt op vlak van thermische en akoestische isolatie.
De condenserende gaswandketel is van recente datum en is zeer rendabel. Bij ingrijpende renovatiewerken, bijvoorbeeld het uitbreken van de vloer in de achterbouw, raadt Jenne aan te voorzien in een verwarmingssysteem op lage temperatuur, bijvoorbeeld vloerverwarming. Zo zal de condensatieketel maximaal condenseren en blijft het rendement optimaal.
De opwekking van het sanitair warm water zou beter losgekoppeld worden van het verwarmingssysteem, om de ketel te ontlasten en het rendement te optimaliseren. Jenne raadt een warmtepompboiler aan. Die kan aangesloten worden op de mechanische ventilatieafvoer en zorgt voor grotendeels gratis opwekking van het sanitair warm water.
Voor een goede binnenluchtkwaliteit is het ventileren van de woning een absolute must. Een goed werkend ventilatiesysteem komt de gezondheid van het gebouw en haar bewoners ten goede. Ventilatie, dat is niet alleen toevoer van verse lucht in droge ruimten (bijvoorbeeld via raamroosters), maar ook doorvoer van ventilatielucht doorheen de woning (via een spatie onder de binnendeuren) en afvoer van de vochtige en bezoedelde binnenlucht in de natte ruimten (via een mechanische afvoerinstallatie). In de natte ruimten (badkamer, toilet, keuken, wasplaats) is het belangrijk nog een mechanisch afvoersysteem te voorzien. Best is een centraal gestuurde afvoer, die alle natte ruimten tegelijk afvoert. Dit komt niet alleen het energieverbruik, maar ook het comfort en het beperken van akoestische overlast ten goede.
Er is een regenwaterput aanwezig, maar die wordt momenteel nog niet gebruikt. Jenne raadt dit zeker aan: tot 50% van het dagelijks huishoudelijk watergebruik kan uit de regenwaterput worden gehaald. Spoelen van toiletten, aansluiting van de wasmachine, het water voor de schoonmaak, planten water geven, auto wassen,…
De meeste elektrische toestellen zijn van recente datum en hebben een aanvaardbaar verbruik. De bewoners letten bij de aankoop van nieuwe apparaten best op het energie-efficiëntielabel: toestellen met A+++ label herleiden het verbruik tot een minimum.
Een week later volgt het verslag van de audit. De energetische staat van de woning staat netjes samengevat: waar er al dan niet isolatie is, hoe er verwarmd wordt, hoe er geventileerd wordt. Ook de belangrijkste verbruikers onder de elektrische toestellen worden opgelijst, en hoe het met het energieverbruik van de bewoners is gesteld. Voor nieuwsgierige lezers: da’s heel goed, zowel elektriciteits-, water- als gasverbruik ligt hier vrij laag in vergelijking met een gemiddeld Vlaams gezin. Goed rapport, dus!
Naast de samenvatting van de audit, geeft het verslag ook heel wat goed advies – wat zijn de prioriteiten die eerst aangepakt moeten worden, wat zijn verdere aandachtspunten - een kostenraming én info over mogelijke subsidies, energiepremies en mogelijke energieleningen. De wijkbewoners weten dus wat hen te doen staat, maar hebben ook meteen een schat aan informatie in handen om verder aan de slag te gaan. “Heel interessant en praktisch,” wordt de energie-audit geëvalueerd. “We kunnen het iedereen aanraden!”
In één van de vorige posts hadden Warmste Wijk-teamleden Bart en Sara het erover dat losse events organiseren in het kader van het project niet echt werkt. "Het is beter om het te koppelen aan iets, bijvoorbeeld de nieuwjaarsreceptie die de wijk zelf organiseert," aldus Sara. Omdat een nieuw jaar perfect is om goede voornemens in de praktijk om te zetten, stonden Hanne en Marte dus op 19 januari paraat om de Warmste nieuwjaarswensen over te brengen aan de wijkbewoners.
Warm ingeduffelde buurtbewoners kwamen naar het gezellige Leopoldplein en werden door het buurtcomité getrakteerd op winterse drankjes en een dessertenbuffet. Wie wilde, kon een glas bubbels drinken voor het goede doel: het wijkschooltje wil in samenwerking met de buurtwerking gevelbankjes plaatsen aan de school, zodat ouders nog een praatje kunnen maken aan de schoolpoort.
Natuurlijk komen de wijkbewoners vooral naar de receptie om bij te praten met de buren en hen het beste voor het nieuwe jaar te wensen. Toch werd ook de stand van de Warmste Wijk niet vergeten. We deden heel wat warme babbels, met mensen die al heel wat deden om hun woning 'warmer' te maken, met mensen die er nog maar pas aan begonnen zijn, en met mensen die - onder invloed van enkele enthousiastelingen uit de buurt én het Warmste Wijkteam - het helemaal zien zitten om dat in de toekomst te doen.
Eén van de leukste gesprekken was met een buurtbewoner die onlangs het Warmste Wijkteam aan de deur had gehad, en de aangeboden energie-audit met beide handen had aangenomen. De audit had hem heel wat ideeën gegeven, en hij was alvast aan de slag gegaan. Toch zat hij met nog wat vragen, waarop we hem zo goed mogelijk advies gaven. Hij vatte meteen de koe bij de hoorns, want de volgende dag zag ik hem al terug op het stadhuis om informatie te komen inwinnen over het aanvragen van premies. Fijn dat we de drempel op deze manier kunnen verlagen, en dat mensen niet alleen actie willen ondernemen, maar het ook zo goed mogelijk willen doen!
Een ander fijn gesprek was met een buurtbewoonster die haar woning al helemaal gerenoveerd en energiezuinig had gemaakt. Ze vertelde over haar ervaringen, en wil nu ook graag haar buurvrouw helpen om aan de slag te gaan. Zo'n mensen in de buurt zijn goud waard, en het is erg fijn om te zien hoe het 'warmste virus' steeds meer mensen aansteekt. We kijken al uit naar de volgende activiteiten waarbij de buurtwerking en de Warmste Wijk gaan samenwerken!
Drie keer per week wandelt het Warmste Wijkteam door de Elizabethwijk om mensen warm te maken voor gratis energiedoorlichting van de woning. Voor de wijkbewoners zijn Hanne en Rudy inmiddels bekende gezichten. Tijd om ook hier even nader kennis te maken!
Het Warmste Wijkteam stelt zich voor. Wie zijn Hanne en Rudy?
Rudy: Twaalf jaar geleden ging ik aan de slag bij de gemeenschapswachten van de stad Sint-Niklaas. Eind januari ga ik officieel met pensioen. Ik heb deze job met hart en ziel gedaan. Nog steeds wil ik me inzetten voor de inwoners van de stad. Daarom heb ik besloten om mijn steentje te blijven bijdragen, maar nu als vrijwilliger.
Hanne: Twee jaar geleden ben ik begonnen bij het team ondersteuning omgeving van de stad Sint-Niklaas. Heel wat interessante projecten kwamen reeds op mijn pad. In september kreeg ik de kans om mij aan te sluiten bij het Warmste Wijkteam. Een nieuwe uitdaging waarvoor ik mij met veel enthousiasme en nieuwsgierigheid inzet om het project verder te laten groeien.
Rudy, hoe ben jij bij het Warmste Wijkteam terechtgekomen?
Rudy: Stefan, de clustermanager van de afdeling omgeving, nam een tijdje geleden contact op. Hij stelde mij de vraag of ik het zag zitten om het Warmste Wijkteam een handje te helpen. Hij nodigde mij uit voor een kennismakingsgesprek met Hanne en afdelingshoofd Veerle. Een warm kopje koffie en een gezellige babbel later deden mij niet meer twijfelen. Tijdens mijn pensioen blijf ik graag actief en vind ik het belangrijk om sociale contacten te behouden. Bij de Warmste Wijk is 'mensen ontmoeten' ook een belangrijk deel van het project. Dat spreekt mij enorm aan.
Wat doet het Warmste Wijkteam precies?
Hanne: Rudy en ik gaan drie voormiddagen per week op stap. Wij gaan langs bij alle bewoners van de Elisabethwijk om hen warm te maken voor een gratis energiedoorlichting. De keuze tussen energiescan of -audit lichten we graag toe. Op deze manier kunnen we de bewoners helpen om energie te besparen. Niemand thuis? Dan steekt Rudy een 'warme groeten'-kaartje in de brievenbus. Zo weet iedereen dat we de komende periode in de buurt rondlopen.
Wat vinden jullie het leukst aan jullie taak?
Rudy: Elkaar gezelschap houden tijdens de huis-aan-huisbezoeken. Eén van de redenen dat ik dit vrijwilligerswerk graag doe, is de leuke samenwerking met Hanne. We hebben een duidelijke taakverdeling en komen goed overeen.
Hanne: Rudy en ik zijn inderdaad een goed team. We kunnen ons inzetten voor de bewoners van de Elisabethwijk. We komen in contact met verschillende mensen met elk hun uniciteit, een rijkdom aan diversiteit. Dat maakt de huis-aan-huisbezoeken extra interessant. Ook de glimlach van kindjes die de deur voor ons opendoen zien we graag verschijnen.
Rudy: Als we een bewoner kunnen overtuigen om te kiezen voor een audit of scan geeft dat veel voldoening. Hiermee geven we hen dat duwtje in de rug.
Hanne: We ontmoeten ook bewoners die zelf al enorm veel moeite doen om energie te besparen. Dat is altijd fijn om te horen! Die zijn al op de goeie weg!
Rudy: Tussendoor even pauzeren met een tasje koffie bij de Toerist of een kopje thee in het infopunt. Zo kunnen we even opwarmen en de kou weer trotseren.
Wat is minder fijn?
Rudy: Soms krijgen we de deur tegen onze neus, nemen mensen geen tijd om te luisteren, verwarren ze ons met opdringerige energieleveranciers... We ontmoeten ook eenzame of zieke bewoners. Spijtig dat we voor hen niet méér kunnen doen. Ze hebben andere zorgen en prioriteiten. Maar we hopen dat een paar vriendelijke woorden hun dag wat draaglijker maakt.
Hanne: De taalbarrière steekt soms ook de kop op. Ik probeer met dan te behelpen met Engels, maar kan niet altijd de juiste vakterminologie vinden om me correct uit te drukken. In sommige gevallen is Engels geen optie, en dan stopt het gesprek. Mensen die nog niet zo lang in België vertoeven, verdienen ook wat extra hulp. Spijtig dat de communicatie niet zo vlot verloopt.
Hanne, wat kies je: huisbezoeken in de zomer of in de winter?
Hanne: Liever de zomer. De zon maakt mensen goedgezind. In september deed ik samen met Gwen, onze jobstudente, de huisbezoeken. Toen konden we rondlopen in onze Warmste Wijk T-shirts en waren we goed herkenbaar. Sommige bewoners zwaaiden zelfs naar ons toen ze ons in de verte zagen rondwandelen.
Worden jullie herkend in de wijk? Krijgen jullie leuke reacties?
Hanne: Enkele bewoners die kiezen voor een energiedoorlichting reageren enthousiast. Ze zijn dankbaar dat ze met professioneel advies aan de slag kunnen. Het gratis aanbod is mooi meegenomen. Onlangs kwamen we ook in contact met een buurtbewoner die als architect zelf de expertise heeft om zo'n energiescan of -audit uit te voeren. Hij was benieuwd of we al veel buren konden overtuigen. Elke ontmoeting is een zinvolle kennismaking. We hopen dat de buurtbewoners elkaar opzoeken en motiveren om een warm verhaal te schrijven.
Rudy: Tijdens onze buurtwandeling krijgen we ook een vriendelijke goeiedag van de postbode, de visman, de vaste klanten van de Toerist... Stilaan maken we als Warmste Wijkteam écht deel uit van de Elizabethwijk!
De Warmste Wijk is natuurlijk niet het enige SHINE-project. Geregeld worden er partnermeetings georganiseerd, waarbij alle projectpartners enkele dagen met elkaar optrekken. Voor het Warmste Wijk-team trokken Bart en Sara dit keer naar Terneuzen. De achterblijvers waren nieuwsgierig en bestookten hen met vragen...
Wat stond er op het programma van de partnermeeting?
Sara: Zoals gewoonlijk workshops per werkpakket, om dieper in te gaan op wat er reeds is uitgevoerd, ideeën uitwisselen over de aanpak van een bepaald probleem: wat werkt, wat niet? Daarnaast is er ook telkens een minder leuk gedeelte over het financiële en administratieve luik. Verder was er ook een plaatsbezoek aan 'de Lievenspolders' waar de Nederlandse sociale huisvestingsmaatschappij Clavis duurzame woningen bouwt. Interessant om te zien hoe ze het in Nederland aanpakken!
Waar keek je vooraf het meest naar uit?
Sara: Het is altijd leuk om de partners terug te zien, naast het formele gedeelte. Deze keer was er op donderdagavond een kookworkshop voorzien: samen koken is ideaal om mekaar op een andere manier te leren kennen.
Bart: Het is ook altijd leuk om een deeltje van de host-stad te leren kennen, in dit geval was dat Terneuzen. Al is het natuurlijk wel beperkt gebleven tot de directe omgeving van het hotel. Gelukkig was dit gelegen direct bij de kade aan de Schelde, en niet te ver van het centrum af.
Wat heb je bijgeleerd?
Sara: De stad Kortrijk is een toelichting komen geven over hoe zij renovatiecoaches inzetten voor persoonlijk energie-advies aan huis. Ze krijgen hiervoor heel veel aanvragen, dus blijkbaar werkt dat wel. Moeten we zeker nader bekijken als we onze renovatiecoach in huis hebben!
Zijn er zaken die je meeneemt om in ons eigen project te gebruiken?
Sara: Persoonlijk contact en huis-aan-huis gaan is belangrijk om mensen te bereiken. Op losse events in het kader van dit project komt meestal weinig of geen volk af. Het is beter om het te koppelen aan iets, bijvoorbeeld de nieuwjaarsreceptie die de wijk zelf organiseert.
Bart: Daar ben ik het helemaal mee eens. Iedereen komt blijkbaar dezelfde hindernissen tegen: hoe de mensen warm maken voor iets als renoveren en energie besparen? Dat kan enkel door persoonlijk contact en opvolging op maat.
Waar heb je het meest aan gehad?
Sara: De case van Kortrijk is zeker iets wat we kunnen meenemen voor ons renovatie-advies.
Bart: Andere partners hebben vaak een eigen verfrissende kijk op de problemen die opduiken bij een project. Op die manier kan je echt wel leren van elkaar!
Vertel je ons ten slotte nog een leuke anekdote of herinnering die je zal bijblijven?
Sara: Pizza bakken in een green egg is gedoemd om te falen: verbrand onderaan en rauw bovenaan...
Bart: Een Nederlands host die erin slaagt om zowel Nederlands, Engels als Frans door elkaar te gebruiken in zijn projectvoorstelling. Kwestie van zich in één keer verstaanbaar te maken voor àlle partners!
Eind maart 2017 schreef projectcoördinator Marieke het wijkrenovatieproject 'De Warmste Wijk' in voor de campagne 'Zo Dichtblij'. Dat is een campagne van o.a. Bond Beter Leefmilieu en Gemeente voor de Toekomst, die mensen aan wil zetten om mee te bouwen aan een leefbare gemeente. Er zijn zes thema's waarin activiteiten worden opgezet. "De Warmste Wijk" paste helemaal in het verhaal van 'bouwen aan een klimaatneutrale gemeente'.
Van 16 april tot en met 7 mei kon er gestemd worden voor alle ingediende projecten. 'De Warmste Wijk' viel héél erg in de smaak, want we sleepten de Zo Dichtblij-award voor klimaatneutrale gemeente in de wacht! Natuurlijk hebben we hier alles te danken aan onze wijkbewoners, want zonder hen zou er geen Warmste Wijk zijn. Zij zijn het, die met kleine en grote ingrepen hun best doen om hun huizen en de hele wijk steeds energiezuiniger te maken.
